Türkiye nin Gazze adımları İsrail in hesaplarını bozdu: Tel Aviv için stratejik tehdit! Ankara nın barış sürecinde rolü ne olacak?

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, ABD Başkanı Donald Trump'ın Gazze için hazırladığı yirmi maddelik planı onayladı. Söz konusu plan, Gazze'de güvenliği sağlamak ve silahsızlanma çabalarını desteklemek için bir geçiş otoritesi ile Uluslararası İstikrar Gücü'nün (ISF) kurulmasını öngörüyor.

ISF'nin yapısı ve ülkelerin görev gücüne sağlayacağı asker katkıları henüz netleşmiş değil. İsrail, başta Türkiye olmak üzere çeşitli ülkelerin katılımını veto etmeye çalıştı. Türkiye ise katılıma hazır olduğunu beyan etti. ABD'nin İsrail'e Türk kuvvetlerinin ISF'de yer alması için baskı yapıp yapmayacağı ya da Türkiye'nin barışın sağlanmasında başka bir rol alıp almayacağı belirsizliğini koruyor.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, ekim ayında Mısır'da düzenlenen zirvede "Şarm el-Şeyh Anlaşması"nı imzalamıştı.

GAZZE'DE ÇÖZÜM İÇİN ASKERİ, EKONOMİK VE SİYASİ KATKI

Times of Israel, Türkiye’ye yönelik kapsamlı bir inceleme yayımladı. Analizde, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın; "İsrailli rehinelerin serbest bırakılması için yürütülen müzakerelere Türkiye'yi de dahil etmeyi başardığı, ABD Başkanı Donald Başkan Trump'ın Türkiye'nin bölgesel istikrar için önemli bir aktör olduğunu anlamasını sağladığı ve Gazze'deki savaşın çözümüne askeri, ekonomik ve siyasi olarak katkı sağlamak istediği ifade edildi.

Analizde, Ankara’nın bölgesel güvenlik mimarisindeki rolü tartışılırken, Türkiye’nin son yıllarda izlediği dış politika adımlarının Orta Doğu dengelerinde etkili olduğu kaydedildi. Türkiye’nin çeşitli alanlarda artan etkinliğine dikkat çekilen analizde, "Ankara’nın savunma sanayii alanındaki atılımlarının ve bölgesel diplomasi trafiğinin İsrail’de farklı güvenlik çevrelerinde takip edildiği" belirtildi.

'TÜRKİYE-İSRAİL GERİLİMİ DERİNLEŞİYOR'

ABD'li düşünce kuruluşu Atlantic Council'de yer alan bir değerlendirmeye göre ise Türkiye'nin Gazze'deki barış sürecine katkı vermeye hazır olması ve İsrail'in Ankara'nın rolüne karşı çıkması, taraflar arasındaki gerilimi derinleştiriyor.

Times of Israel'in incelemesinde de Nisan 2024'te Türkiye'nin İsrail ile tüm ekonomik bağları kestiği, limanları kapattığı ve Uluslararası Adalet Divanı'ndaki Güney Afrika başvurusuna katıldığı bilgisi paylaşıldı.

Türkiye'nin, Gazze'deki savaş sırasında İsrail'i sürekli eleştirerek kınamalarını artırdığı bildirilen Atlantic Council değerlendirmesinde, "Ankara'nın ateşkes planının garantörleri arasında yer alması ve Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın ekim ayındaki Şarm el-Şeyh Barış Zirvesi'ndeki önemli rolü, İsrail'in Türkiye'yi dışlamasını sorunlu hale getiriyor" denildi.

İSRAİL'İN 'KARADA TÜRK ASKERİ BULUNMASIN' TALEBİ

"Türkiye'nin barışı korumak için önemli yetenekleri" bulunduğu ifade edilen Atlantic Council analizinde, "İsrail, 'karada Türk askeri bulunmasın' talebini dile getirirken, iki ülke arasındaki geçmiş düşmanca ilişkilere duyduğu güvensizliği gerekçe gösteriyor. Birçok ülke Türkiye'yi bölgede güvenilir bir güvenlik aktörü olarak görülüyor" ifadeleri kullanıldı.

Atlantic Council değerlendirmesinde, Türkiye ve Gazze'de zorunlu silahsızlanma yerine sınır kontrolü ve gerginliğin azaltılmasına öncelik veren bir yetkiyi tercih ettiği bildirildi.

İsrail, ateşkese rağmen Gazze'ye saldırılarını sürdürüyor. Gazze kentinin doğusundaki konut binalarını havaya uçuran İsrail ordusu, 25 Kasım'da Han Yunus kentinin doğu bölgelerine saldırı düzenledi. Saldırılarda 1 Filistinlinin yaşamını yitirdiği bildirildi.

TÜRKİYE'NİN GAZZE'DE OYNAYABİLECEĞİ POTANSİYEL ROLLER

BM kararı, silahsızlanma mekanizmalarını Gazze'de geçiş döneminde rol alacak organlara bırakıyor. Gazze'deki acil ihtiyaçlar arasında patlamamış mühimmatın temizlenmesi, enkaz kaldırma, elektrik ve su temini, köprü inşası ve tıbbi tahliye hizmetlerinin iyileştirilmesi yer alıyor.

Atlantic Council analizinde, Türk birliklerinin bu alanlarda deneyim sahibi olduğuna dikkat çekildi. Türkiye'nin bir diğer önemli siyasi avantajının ise "ateşkesin sağlanmasına yardımcı olan ve bölgenin silahsızlandırılmasında etkili olabilecek Hamas ile olan bağları" olduğu belirtildi.

Ekim ayında Güney İsrail'de ABD öncülüğünde kurulan Sivil-Askeri Koordinasyon Merkezi (CMCC), yardım akışları ve çatışmaların çözülmesi için önemli bir yapı haline geldi. Değerlendirmede, Ankara'nın, bu operasyona uyum sağlamaya hazır göründüğü savunuldu.

Türkiye'nin CMCC ile koordineli çalışmalar yürüterek, Filistin polisinin eğitimi, mühendislik hizmetleri, patlayıcı mühimmat gibi alanlarda rol alabileceğine işaret ettiği kaydedildi.

MAVİ VATAN DOKTRİNİ VE DENİZLERDEKİ GERİLİM

Türkiye'nin Mavi Vatan doktrini kapsamında, enerji kaynaklarına ve ticaret yollarına erişimi güvence altına almak için deniz kontrolünü hedeflediği vurgulanan Times of Israel analizinde, Libya ile imzalanan deniz sınırı anlaşmasının ve 2019'da bir İsrail araştırma gemisinin Kıbrıs açıklarından uzaklaştırılmasının bu stratejinin parçaları olduğu ifade edildi.

Times of Israel ayrıca Türk Hava Kuvvetleri'nin Türkiye'nin faaliyet gösterdiği tüm alanlarda merkezi bir rol oynadığı değerlendirmesini yaptı. Türkiye'nin genişleyen hava varlığının, İsrail'in bölgedeki hareket özgürlüğünü olumsuz etkileyebileceği kaydedildi. Türk hava savunma sistemlerinin Suriye topraklarına yerleştirilmesinin de İsrail Savunma Kuvvetleri'nin İran'a yönelik saldırılar için ihtiyaç duyduğu hareket özgürlüğüne zarar verebileceği belirtildi. 

TÜRKİYE'NİN SURİYE'DEKİ VARLIĞI İSRAİL'İ RAHATSIZ EDİYOR

Times of Israel'e göre, Türkiye'nin Suriye'deki varlığı, İsrail için uzun vadeli bir stratejik tehdit oluşturuyor. Türkiye'nin Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed Şara yönetimiyle iyi ilişkilere sahip olduğu söylenen analizde, Şam ve Ankara'nın stratejik ortaklar haline geldiği öne sürüldü.

Türkiye'nin, savaş sonrası Suriye'nin yeniden inşasında önemli bir rol oynadığı bildirilirken, İsrail'in bu durumu kendisine yönelik bir kuşatma olarak gördüğü açıklandı.

Her iki analizde de Türkiye ve İsrail arasındaki mücadelenin son dönemde arttığına işaret edilirken, Gazze, Doğu Akdeniz ve Suriye sahalarında iki ülkenin karşı karşıya geldiğine dikkat çekildi. Atlantic Council'ün değerlendirmesinde, Türkiye'nin Gazze'de oynayabileceği stratejik rolün önemi vurgulanırken, Times of Israel ise Ankara ile Tel Aviv'in Orta Doğu'da karşı karşıya gelmeye devam edeceğini savundu.