Görenleri şaşkına çevirdi: ‘Dünyanın en çirkin hayvanı’ olarak adlandırılıyor… Onu hayatta tutan ilginç bir özelliği var

Derin deniz, suyun basıncının inanılmaz derecede arttığı, sıcaklığın neredeyse donma noktasına yaklaştığı ve ışığın tamamen kaybolduğu bir dünya. Bu nedenle, bilim insanları derin deniz canlılarını gözlemlemek için çoğu zaman uzaktan kumandalı su altı araçları (ROV) ve özel kameralar kullanmak zorunda kalıyor.
Bu teknolojiler sayesinde, su yüzüne nadiren çıkan balıklar, kafadanbacaklılar ve kabuklular hakkında daha önce hiç bilinmeyen bilgiler elde ediliyor. Araştırmacılar, bu gözlemler sayesinde derin deniz ekosistemlerinin karmaşıklığını ve adaptasyon stratejilerini daha iyi anlama fırsatı buluyor.
Bugüne kadar ortaya çıkan ve okyanusların gizemli dünyasında yaşam süren 15 sıra dışı canlı ise hem görünüşleri hem de yaşam biçimleriyle bilim insanlarını büyülüyor.

YAŞAYAN FOSİL: fırfırlı köpekbalığı

Yaşayan fosil olarak bilinen fırfırlı köpekbalığı, tarih öncesi atalarından miras kalan özellikleriyle dikkat çekiyor. Solungaçları, bu türün adını aldığı eşsiz özelliklerinden biri. Bilim insanları, bu köpekbalıklarının milyonlarca yıldır neredeyse hiç değişmediğini ve tarih öncesi denizlerin canlılarına benzediğini belirtiyor.
Fırfırlı köpekbalıkları, Atlantik ve Pasifik Okyanusları’nda yaygın olmalarına rağmen nadiren görülebiliyor. Balıkçılar bazen bu canlıları yakalasa da doğal ortamlarında gözlemlenmeleri çok nadir. İlginç bir özelliği de üreme şekli: Dişiler, 3,5 yıl süren gebelikten sonra yavrular dünyaya getiriyor. Bu süre, omurgalılar arasında bilinen en uzun gebeliklerden biri olarak kayıtlara geçiyor.
Bu köpekbalıkları, genellikle kalamar ve balıklarla besleniyor ve 1,8 metreye kadar büyüyebiliyor. Fırfırlı köpekbalıkları, bilim insanlarına köpekbalıklarının evrimsel süreçte hangi özellikleri nasıl geliştirdiğini anlamada önemli bilgiler sunuyor.

YÜZLERCE DİŞ: GOBLIN KÖPEKBALIĞI

Goblin köpekbalığı, uzun ve düz burun yapısı ile kolayca tanınabiliyor. Ağızlarının içinde hem sivri hem de düz dişler bir arada bulunuyor; üst çenede 53, alt çenede 62 diş olabilir. Bu nadir köpekbalığı, “sapanla avlanma” yöntemi ile saatte 11 kilometre hızla çenelerini uzatarak avını yakalıyor. Bilim insanları, bu yöntemin ilk olarak 2016 yılında gözlemlendiğini ve göze çarpan davranışların köpekbalığının derin deniz avcılığına ne kadar uyum sağladığını gösterdiğini belirtiyor.

ETKİLİ BİR STRATEJİYE SAHİP: VAMPİR MÜREKKEP BALIĞI

Bilimsel adı Vampyroteuthis infernalis olan vampir mürekkep balığı, ne kalamar ne de ahtapot ama her ikisinin de özelliklerini taşıyor. Mezopelajik bölgenin karanlık derinliklerinde, 600 metreden fazla aşağıda yaşayan bu kafadanbacaklı, ölü organik maddelerle besleniyor.
Kollarını birbirine bağlayan ağsı yapı, Drakula’nın pelerinini andırıyor ve biyolüminesan mukus püskürtme yeteneği sayesinde avcılardan korunuyor. 12 inç uzunluğundaki bu küçük yaratık, savunmasız görünmesine rağmen derin denizlerde hayatta kalmak için oldukça etkili bir stratejiye sahip.

KÜÇÜK AMA ASABİ: ALAYCI, PERÇEMLİ SAÇLI BALIK

Fringehead olarak bilinen bu küçük balık, agresif ve alaycı tavırlarıyla tanınıyor. Kaliforniya ve Meksika yakınlarındaki Pasifik Okyanusu’na özgü olan bu tür, genellikle terk edilmiş solucan tüplerinde veya soda kutularında barınıyor. 7,5-20 santimetre uzunluğundaki bu balık, tehlike anında boyutunu dramatik şekilde artırarak rakiplerine gözdağı veriyor.
MİLYONLARCA YILLIK TARİH: HAYALET KÖPEKBALIĞI

Kimeralar ya da hayalet köpekbalıkları, kıkırdaklı yapıları ve elektrik alanlarını algılama yetenekleriyle dikkat çekiyor. Fosil kanıtları, bu türün milyonlarca yıldır var olduğunu gösteriyor. Zehirli dikenleri, onları yırtıcılardan koruyor ve derin deniz ekosisteminde önemli bir rol üstleniyor.
DÜNYANIN EN ÇİRKİN HAYVANI: BLOB BALIĞI
2013 yılında yapılan bir ankete göre blobfish, “dünyanın en çirkin hayvanı” seçildi. Jelatinimsi yapısı sayesinde suyun derinliklerinde yüzme kesesi olmadan durabiliyor, ancak yüzeye çıkarıldığında görüntüsü şaşırtıcı derecede tuhaflaşıyor. Bu balık, derin denizlerde hayatta kalmak için özel bir adaptasyon geliştirmiş durumda: yüzme kesesi yerine jel yapısı sayesinde suyun basıncını dengeliyor.

KESKİN DİŞLİ DERİNLİK AVCISI: ATLANTİK KURT BALIĞI

Atlantik kurt balığı, keskin köpek dişleri ve buzlu sularda hayatta kalabilen antifriz özelliğiyle dikkat çekiyor. 60-90 cm uzunluğundaki bu yırtıcı, kabuklular ve deniz kestaneleriyle besleniyor ve Kuzey Amerika’nın Atlantik kıyılarında bulunuyor.

DEV EKLEM BACAKLI: JAPON ÖRÜMCEK YENGECİ

Pasifik Okyanusu’na özgü olan bu yengeç türü, 4 metreye kadar uzayan bacaklarıyla dikkat çekiyor. İnce bacaklarından bir veya daha fazlası eksik olsa da genellikle deniz tabanında sürünerek besleniyor. Yaşam süreleri hâlâ kesin olarak bilinmiyor, ancak 50-100 yıl arası yaşadığı tahmin ediliyor.

AVINI IŞIKLA ÇEKEN YARATIK: FENER BALIĞI

Fener balıkları, başlarındaki biyolüminesans çıkıntılar sayesinde avlarını kendine çekiyor. Sadece dişilerde bulunan bu yapıya bazen “olta kamışı” deniyor. Av yaklaşınca ışık yayan bakteriler, avı içine çekiyor ve balığın avlanma başarısını artırıyor.

‘SIÇAN KUYRUĞU’ BALIKLARI: GRENADİERLER
Uzun ve sivri gövdeleri ile tanınan grenadiyerler, 13.100 fit (Yaklaşık 3,99 km) derinliğe kadar yaşayabiliyor. Devasa gözleri sayesinde karanlıkta biyolüminesans avlarını tespit edebiliyor ve çürüyen hayvanları koklayarak leş yemeye başlıyor.
ŞEFFAF KAFA, DÖNEN GÖZLER: BARRELEYE BALIĞI
Fıçı gözlü balıklar, şeffaf kafaları ve dönebilen gözleri sayesinde avlarını kusursuz biçimde gözlemleyebiliyor. Gözlerdeki sarı pigment, biyolüminesans ve güneş ışığını ayırt etmelerini sağlıyor ve avlarını daha etkili yakalamalarına yardımcı oluyor.

YAMYAM AVCI: DERİN DENİZ KERTENKELE BALIĞI

Bathysaurus türleri, 16.085 fit (yaklaşık 4,90 km) derinliklere inebilen ve kendi türlerini yiyebilen nadir yırtıcılardan. Büyük gözleri ve dişleriyle pusu kurarak avlanan bu balık, derin deniz ekosisteminin en tehlikeli yırtıcılarından biri olarak kabul ediliyor.
GİZEMLİ AVCI: İNCE YAPILI YILAN BALIĞI
Yaklaşık 1,2 metreye ulaşan bu yılan balığı, ağzını açık şekilde yüzerek avlanıyor. Kabukluların antenleri, yılan balığının içe doğru kıvrılan dişlerine takılarak kaçmalarını engelleyebiliyor. Açık okyanusta yaşayan bu balık, bilim insanlarının onu inceleme fırsatı bulamaması nedeniyle hâlâ büyük bir gizem taşıyor.
DİŞLERİYLE AVLAYAN DERİN DENİZ CANAVARI: SLOANE ENGEREK BALIĞI
Mezopelajik bölgede yaşayan Sloane engerek balığı, biyolüminesans fotoforları sayesinde avını kendine çekiyor. Büyük dişleri sayesinde midelerini genişleterek kendisinden büyük avları bile yutabiliyor. Derin denizlerde dikey göç eden bu balıklar, zamanlarının çoğunu binlerce fit derinlikte geçiriyor.

DENİZLERİN SÜMÜKLÜ AVCILARI: YILAN BALIKLARI
Yılan balıkları, çürüyen deniz canlılarının içine girip besleniyor. Chapman Üniversitesi araştırmalarına göre, yaklaşık 76 türü bulunan bu balıklar, bazıları yüzeyin 5.600 fit (Yaklaşık 1,71 km) altında yaşıyor. Vücutlarının salgıladığı yapışkan madde, onları avcılardan korurken, bilim insanları bu maddenin tıp ve endüstride potansiyel kullanım alanlarını inceliyor.
Balık yılanlarının bazı türleri sadece birkaç santimetre uzunluğunda olurken, bazıları 1,2 metreye kadar uzayabiliyor. Bu türlerin yaşadığı derinlikler ve hayatta kalma yöntemleri, derin deniz ekosistemlerinin karmaşıklığını gözler önüne seriyor.

Business Insider’ın “15 bizarre creatures from the bottom of the ocean that look like aliens” başlıklı haberinden derlenmiştir.