Döngüyü kuran algı Gökhan Özcan

Her günü bir önceki günün tekrarıymış gibi yaşıyoruz sanki. Var gerçekten böyle bir şey; hemen hemen aynı şeyleri aynı vakitlerde tekrar tekrar yapıyoruz. Modern hayatın karakteri bu, bu hissi fazlasıyla veriyor insana. Hayatın tabiatı da böyle mi peki? Gerçekten sürekli kendini tekrarlayan bir kısır döngüsü mü var alemin? Yoksa biz mi sürekli kendini yenileyen o tabiattan kopup, vazgeçilmez olduğuna kendimizi inandırdığımız rutinlerden böyle sürekli başa saran bir hayat kurgusu oluşturduk? Anton

Her günü bir önceki günün tekrarıymış gibi yaşıyoruz sanki. Var gerçekten böyle bir şey; hemen hemen aynı şeyleri aynı vakitlerde tekrar tekrar yapıyoruz. Modern hayatın karakteri bu, bu hissi fazlasıyla veriyor insana. Hayatın tabiatı da böyle mi peki? Gerçekten sürekli kendini tekrarlayan bir kısır döngüsü mü var alemin? Yoksa biz mi sürekli kendini yenileyen o tabiattan kopup, vazgeçilmez olduğuna kendimizi inandırdığımız rutinlerden böyle sürekli başa saran bir hayat kurgusu oluşturduk?

Anton Çehov’un ‘Altıncı Koğuş’ isimli eserinden belki işimize yarar diyerek birkaç cümle alıp buraya sabitleyelim: “Bir adamın her gün aynı şeyleri görmesi, aynı kişilere rastlaması, aynı sözleri işitmesi... Bu, yavaş yavaş, damla damla düşen bir işkencedir. İnsan, her gün değişmeyen, donuk bir hayatın zincirine vurulmuşsa, onun ruhu da giderek kurur, katılaşır. Dışarıdaki dünya ne kadar hareketli görünürse görünsün, senin için artık bir manası kalmamıştır.”

Rutin gidişatı içinde hayatın bizim artık dikkatimizi yöneltmediğimiz yerlerinde neler oluyor, neler yaşanıyor; bunlardan gerçekten haberdar mıyız? Belki de biz rutine bağladığımız sanal hayatlar içinde mahpus haldeyiz ve hayatın gerçek yüzünde neler yaşandığına körleşmiş ve sağırlaşmış durumdayız.

Hayat, içindeki her şeyle birlikte her an yeniden yaratılıyor (Rahman 29), yaratılmışlar içinde hiçbir ‘şey’ bir başkasının aynısı olmadığı gibi, hiçbir an da hiç kimse için bir başka anın tekrarı olmuyor. Yani; sonsuz anlar içinde, insanlar da buna dahil olmak üzere sonsuz sayıdaki her bir ‘şey’ için rutin diye bir şey yok aslında. Rutin bizim algımızda olan bir şey, bizim hayatımıza giydirdiğimiz bir kılıf, neredeyse bir deli gömleği! Hayat aslında her an yeni şeyler söylüyor bize ama hiç farkında olmuyoruz. Hayat heyecan verici sürprizleri, yenilikleri ve olanca zenginliği içinde kapımızı çaldığında biz hiç evde bulunmuyoruz. Bakmayı ve duymayı bıraktığımız için kendimizi içine sürüklediğimiz algısal girdabı hayatın yegâne gerçeği sanıyoruz.

“Her gün tekrar tekrar aynı şeyleri yapmaktan çok yoruldum!” diye şikâyet etti arkadaşına biri. “Aslında düşününce” dedi arkadaşı, “kimse zorlamıyor bunları yapmaya bizi!”

Döngüyü kırmak için algıyı kırmak gerekiyor, şunu yapmazsam olmaz, bunu yapmazsam olmazları bırakmak gerekiyor. Olur aslında, bal gibi olur! Bugün yaşamak için yapmaya kendimizi mecbur hissettiğimiz şeyler arasında sadece birkaçı gerçekten zorunlu: Nefes almak, yemek, içmek ve bir iki şey daha… Yapmayı bırakabilsek, aslında bütün bunları yapmadan da olabildiğini hem de her şeyin daha iyi olabildiğini göreceğiz. Ama katılaşmış algılarımız, zihinsel kodlanmalarımız ve bunları tepemizde sabit tutan devasa propaganda ağı rutinden ayrılanın hayat dışı kalacağına dair yine devasa bir paranoya üretiyor sürekli. Bizi hayat dışı bırakan asıl şey de tam olarak bu!

Birçok şey oluyor her an hayatımızda aslında, hiç kontrolümüzde olmayan birçok şey! Hayat bir kader üzere sonsuz çeşitlilikte ihtimaller üzerinden ilerliyor ve bizim hikayemizi yazıyor. Keşke kendimizi bu heyecan verici maceraya tam olarak bırakabilsek, alemle birlikte sürekli yenilenen, yeni açılımlar ve mecralar kazanan hadiselerin yörüngesinde dönebilsek! Kendi heyecan verici seyrimizin idrakine dalabilsek… O zaman alemde kendi aslî yerimizi ve rolümüzü bulabilir ve gerçek huzuru yaşayabilirdik. Bunu yapamadığımız için, sahip olduğumuz onca şeye rağmen neredeyse hiçbir zaman tam olarak huzuru yakalayamıyoruz.

Meşhur ‘Forrest Gump’ filminde, filmin baş kahramanı Forrest hayata dair kulağına küpe ettiği sözleri bizimle paylaşıyor: “Annem her zaman hayatın bir kutu çikolata gibi olduğunu söylerdi. İçinde ne olduğunu asla bilemezsin!”

“Yeni bir filme ya da kitaba başlar gibi başlamayı deniyorum artık her yeni güne” dedi beyaz saçlı adam bir dostuna, “sıradan sandığımız bir günün aslında ne kadar çok şeye gebe olduğuna inanamazsın!”