X, Meta, TikTok a ödül! Oran düşürüldü, Türkiye’de çok az vergi ödeyecekler

Peki bu değişiklik ne anlama geliyor? Devletin vergi geliri nasıl etkilenecek, dijital platformlar ve kullanıcılar açısından sonuçları ne olacak? Bilişim uzmanı Prof. Dr. Ali Murat Kırık değerlendirdi:

Ülkemiz açısından bana göre doğru bir karar olmadı. Niye? Özellikle bu sosyal medya ve dijital platformlarda faaliyet gösteren şirketlerin Türkiye'ye ödediği vergiydi bu dijital hizmetler vergisi. 2019 yılında Resmî Gazete’de yayınlandı, 2020 yılında yürürlüğe girdi. Zaten çok ciddi muafiyetler vardı aslında.

Mesela Türkiye'de hasılatı 20 milyonu aşmayan, dünya genelinde de 750 milyon avroyu aşmayan şirketler zaten bu vergiden muaf tutuluyordu. Bana göre yüksek bir barem, yüksek bir kademe ve buna göre Türkiye'de elde etmiş oldukları reklamlardan, mavi tiklerden, abonelik gelirlerinden %7,5 oranında vergi ödemekle mükelleflerdi.

2020 yılındaki bu yasaya göre biliyorsunuz, bu sanal medya şirketleri Türkiye'de ofis açıp temsilcilik bulundurma zorunluluğu da gelmişti. Bu şu açıdan önemliydi: Daha bundan bir iki ay önce Milliyetçi Hareket Partisi'nden İsmail Özdemir, bu verginin artması gerektiğini çünkü Türkiye'deki medya şirketlerinin bundan olumsuz etkilendiğini söylemişti.

Ben açıkçası sabit kalacağını beklerken, önümüzdeki yıl itibarıyla %5'e düşecek olması, 2027 yılı itibarıyla %2,5'a düşecek olması açıkçası sanal medya şirketlerine altın tepside sunulmuş bir nimet oldu.

Bu sanal medya şirketlerinin özellikle çok daha fazla gelir elde edeceğine karşılık, Hazine ve Maliye Bakanlığı mutlaka araştırdı, değerlendirdi. En son Cumhurbaşkanımız tarafından da onaylanarak Resmî Gazete’de yürürlüğe girdi. Bence, umuyorum bu karardan geri dönüş sağlanır. Çünkü gerçekten Türkiye'deki medya kuruluşlarının bu platformlarla rekabeti zaten çok düşük.

Vatandaş için şöyle bir durum söz konusu olacak: Vergiler düştü diye normalde zaten bu şirketler üzerinden ödeniyordu. Yani şöyle düşünün: Şirket zaten kendi cebinden vermiyordu bunu. Ne yapıyordu? “Sen Türkiye'deki vatandaş mısın? Hizmet mi veriyorsun? O zaman ben şu parayı alacağım, üstüne vergisini de senden alacağım” noktasına geliyordu. Yani bu sefer ne olacak? Şirket açısından değerlendirdiğinizde ülke ekonomisine bir zararı olacak bunun. Açık ve net bir şekilde söyleyelim.

Çünkü artık reklamlar tamamen dijital ortama dönmeye başladı. Baktığınızda bu şirketlerin yaptırım güçlerini de artırmış oluyoruz biz bu şekilde. Niye? Çünkü vergiyi düşürdükçe ona yapabileceğin yaptırım da düşmüş oluyor. Ama biz hep suç orada diyoruz: Yasa dışı bahis, kumar, müstehcenlik, pedofili, istismar bunlar hep sanal medya şirketleri üzerinden oluyordu. Biz tam denetleyeceğiz derken açıkçası bu vergi indiriminin mantığını ben bir akademisyen olarak çok çözemedim.

PARA NEREDEYSE VERGİ ORADA: ÇEVRİMİÇİ DEVLER TÜRKİYE’DE PARA KAZANIYORSA VERGİ ÖDER

Meta 2024 yılında küresel olarak 164,5 milyar dolar vergi ödemiş. Facebook, Instagram, WhatsApp. Alphabet, Google'ın çatı şirketidir, YouTube. 350 milyar dolar vergi ödemiş dünya genelinde. ByteDance, TikTok'un biliyorsunuz firması, 155 milyar dolar. TikTok bir de ayrı bir şirket olarak dünyada faaliyet gösteriyor: 23 milyar dolar. Zaten bu muafiyetler söz konusu olmuyor çünkü €750 milyon demiştik ya.

Ama çok ciddi gelir elde ediyorlar. Bizim o gelirlerden bu vergi oranını önce %5'e, sonra %2,5'a düşürmemiz demek onların elini güçlendirmiş oldu.

HASILAT ÜZERİNDEN KESİNTİ: HER 100 TL’NİN 7,5 TL’Sİ VERGİ

Her 100 TL’nin 7,5 TL’si vergi olarak Türkiye ekonomisine geri dönüyordu. Bu yıl itibarıyla bu  oran %5’e düşecek. Önümüzdeki yıl itibarıyla %2,5’a düşecek. Zaten bunların elde ettiği gelirler çok yüksek meblağlar. Reklam ve üyelikler: reklam, mavi tik ve abonelik gelirleri. ₺20 milyon lirayı aşmayan kişiler vergi ödemeyecek.

TÜRKİYE’YE YANSIMASI NE OLACAK?

Düşen gelirimiz olacak, artan risk olacak. Net gelir kaybı. Kısa vadede, uzun vadede demiyorum. %5’e düşecek. Net bir gelir kaybı. Zaten dijital ortamda reklamlar çok daha yaygınlaşmaya başlamıştı. Gelenekselde zaten böyle bir durum söz konusu oluyor. Bu bizim net gelir kaybı yaşamamıza sebebiyet verecek.

DEVLERDE TAVİZ ALGISI

Biz tam “Siz ne yapıyorsunuz, ne ediyorsunuz? Türkiye'deki yasalara, kurallara, kanunlara uyacaksınız” derken tabiri caizse bir jest olarak biz bunu altın tepside sunmuş olduk. “Siz çok vergi veriyormuşsunuz, biraz daha arttıralım” noktasına geldik. Hiç doğru bir hamle olmadı.

YERLİ İÇİN HAKSIZ REKABET.

Türkiye'deki medya şirketlerini olumsuz etkileyen bir yapı var. Neden biliyor musunuz?