Kayısıdan gelen servet: Malatya 47 yılda 8 milyar dolar gelir elde etti Sözcü Gazetesi

Kentte asırlardır yetiştirilen, Türkiye'nin Avrupa Birliği (AB) nezdinde coğrafi işaretle tescilli ürünlerinden olan ve yörede "mişmiş" olarak adlandırılan Malatya kayısısı, çok sayıda ülkede damakları tatlandırırken ülke ekonomisine de büyük katkı sağlıyor.

İlk kayısı ihracat verilerinin kaydedildiği 1978'de, 893 bin 350 ağaçtan 37 bin 10 ton yaş kayısı üretilen Malatya'da geçen yıl 8 milyon 425 bin kayısı ağacından 690 bin 730 ton yaş kayısı elde edildi.

Üretilen kayısıları dünyanın birçok ülkesine gönderen Malatya'dan 1978'te 6 bin 854 ton kuru kayısı ihraç edilirken bu rakam günümüzde 100 bin tonlara kadar ulaştı.

Kentte 1978'ten bu yana 3 milyon ton civarında "mişmiş" ihraç edilirken, yaklaşık 8 milyar dolar gelir elde edildi.

Malatya Ticaret Borsası Başkanı Ramazan Özcan, Malatya kayısısının bölge ve Türkiye ekonomisi için stratejik bir ürün olduğunu söyledi.

Kayısının önemli bir başarı hikayesinin olduğunu anlatan Özcan, şöyle konuştu:

"Malatya'da yaş ve kuru kayısı üretimi 1978'de kayıt altına alınmaya başlıyor. Bu süre zarfında aslında burada hikaye yaklaşık 1 milyon kök ağaç ve ilk 1978 yılında 40 bin tona yakın bir yaş kayısı üretimi ve aynı yılda 7 bin tona yakın da bir kuru kayısı ihracatı var. Özellikle Ege Bölgesi'ne, liman kentlerine buradan bez torbalarla sevk ediliyor. Malatya'da gün geçtikçe özellikle hem ağaç dikiminde sayı gittikçe artıyor bir taraftan üretim kapasitesi artıyor, bir taraftan da ihracat gelirleri artmaya başlıyor. Tabii bu hikaye artık milyon kök ağaçlar 1-2-3-5 devam ederken, ihracatta 10, 20, 30 ve 50 bin tonlara doğru gittiği bir hikaye başlıyor."

Kentte günümüzde yaklaşık 8,5 milyon ağaç bulunduğunu hatırlatan Özcan, kayısıdan binlerce kişinin de geçimini sağladığını ifade etti.

Kayısı ihracatının artan bir grafiği bulunduğuna dikkati çeken Özcan, şöyle devam etti:

"İlk verilerin kaydedildiği 1978'ten bugüne kadar Malatya'dan dünyanın dört bir yanına yaklaşık 3 milyon ton kadar bir kuru kayısı ihracatı gerçekleşti ve bununla beraber de 8 milyar dolarlık gelir elde edildi. Bu hem şehrin hem bölgenin hem de ülke ekonomisini her gün geçtikçe de büyük bir katkı sunuyor. Bölge, özellikle her hasat döneminde yaklaşık 20 bin aileyi misafir ediyor. 100 bin ton ihracatı gerçekleştirmek için işletmelerde 10 bin personel çalıştıracağı bir hikayeyle de devam ediyor. Malatya, gerçekten Türkiye'nin kuru meyve ihracatının bugün yüzde 25'ini gerçekleştirmedeki başarısını aslında hep beraber koordineli olarak bu ürüne sahip çıkarak, bugün çıkan rakamlarla da ortaya koymuştur."

Yörede "mişmiş" adıyla da tanınan kayısının 1978'ten bu yana ağaç sayısı, üretilen kayısı miktarı ve ihracat rakamları şu şekilde:

Yıl    Ağaç sayısı    Üretilen yaş kayısı (ton)    Üretilen kuru kayısı (ton)    İhraç edilen kuru kayısı (ton)    Gelir (dolar)
1978    893.350    37.010    7.915    6.854    14.998.911
1979    956.900    52.677    11.289    6.404    16.899.078
1980    1.023.500    28.892    6.624    8.265    23.567.678
1981    1.054.900    30.091    7.793    6.374    22.906.807
1982    1.152.250    60.985    14.551    10.785    26.072.501
1983    2.082.910    89.332    25.020    15.431    28.931.127
1984    2.462.285    102.711    28.105    18.864    33.918.706
1985    2.650.295    77.979    18.605    10.977    31.441.529
1986    2.766.671    137.377    35.000    16.007    38.559.983
1987    2.807.831    93.903    18.603    19.313    42.888.149
1988    2.973.740    144.280    33.545    22.012    50.135.446
1989    3.194.950    216.798    49.267    28.262    56.702.533
1990    3.326.015    91.830    21.050    32.409    71.929.072
1991    3.790.815    153.880    37.660    30.056    69.231.326
1992    3.898.015    161.468    39.474    34.477    84.601.199
1993    4.131.300    93.525    23.023    33.063    83.405.505
1994    4.405.600    263.371    66.935    46.176    39.381.293
1995    4.711.400    132.201    30.652    52.779    100.074.244
1996    4.821.400    83.847    18.343    43.370    106.784.866
1997    4.986.760    144.297    34.599    45.545    122.235.690
1998    5.106.623    296.989    73.510    50.566    119.821.425
1999    5.355.448    165,664    39.879    57.040    128.423.841
2000    5.643.558    330.724    78.212    72.991    111.992.571
2001    5.812.584    268.434    58.980    99.046    89.126.734
2002    5.962.016    125.889    26.772    70.151    122.462.402
2003    6.083.000    227.504    53.025    72.810    152,563,907
2004    6.235.500    84.706    19.014    80.214    199.427.435
2005    6.355.700    500.268    115.645    94.808    179.613.793
2006    6.674.350    243.809    55.600    110.792    194.428.529
2007    6.740.050    283.787    64.575    102.281    236.613.673
2008    6.803.250    363.607    84.100    95.768    313.059.231
2009    6.889.000    343.284    76.475    97.875    276.210.428
2010    6.912.350    226.590    51.210    89.511    347.582.887
2011    6.971.800    562.295    127.300    89.751    364.938.201
2012    7.068.500    725.544    160.000    101.540    298.301.477
2013    7.135.350    428.310    95.000    117.861    315.263.534
2014    7.287.000    33.500    7.100    79.043    348.184.876
2015    7.475.000    336.000    76.500    65.555    304.081.735
2016    7.558.000    402.000    92.500    79.172    290.672.143
2017    7.687.200    740.412    152.000    94.895    266.931.234
2018    7.626.832    402.600    80.818    93.422    253.354.555
2019    7.799.755    391.792    87.642    49.862    125.529.587
2020    7.817.251    381.737    85.275    89.909    265.019.804
2021    7.819.720    391.089    86.039    76.277    347.905.449
2022    7.952.831    336.782    75.776    76.335    401.731.771
2023    8.000.211    385.850    77.170    70.850    408.074.000
2024    8.425.928    690.730    107.500    76.926    410.891.000
2025    8.427.152    

38.267    217.091.000
Toplam    8.427.152    11.700.852    2.635.670    2.780.941    8.153.964.318

Not: 2025 yılında zirai dondan büyük oranda etkilenen kayısıyla ilgili üretim rakamları henüz açıklanmamış, ihracat rakamlarında ise yılın 9 aylık verileri baz alınmıştır.