İnsan ömrünü katlayan devler: Dünyanın en uzun yaşayan türleri

Göz merceğinden yaşı hesaplanan köpekbalıkları, yüzyılları aşan istiridyeler ve binlerce yıl yaşayan mercanlar… Doğa, zaman kavramını altüst eden canlılarla dolu.

Penguenler hakkında şaşırtıcı bilgiler

Yaşamları şaşırtıcı detaylarla dolu

İNANILMAZ DERECEDE UZUN YAŞAYAN HAYVANLAR

Hayvanlar aleminde bazı türler, insan ömrünün birkaç katını aşarak yüzyıllar, hatta bin yıllar boyunca yaşayabiliyor. Ortalama bir insanın yaklaşık 150 yıllık “mutlak ömür sınırı”, bu canlıların olağanüstü yaşam süreleriyle karşılaştırıldığında oldukça kısa kalıyor. Kara canlıları arasında uzun ömürlü türler bulunsa da —örneğin bilinen en yaşlı kaplumbağa yaklaşık 190 yıl yaşamıştır— gerçek ömür şampiyonlarının tamamı sucul yaşamda bulunuyor.

ROUGHEYE KAYABALIĞI (SEBASTES ALEUTIANUS)

En uzun yaşayan balık türlerinden biri olan rougheye kayabalığı, Washington Balık ve Yaban Hayatı Departmanına göre en az 205 yıl yaşayabiliyor. Pembe ya da kahverengimsi renkte olan bu balıklar, Kaliforniya’dan Japonya’ya uzanan Pasifik sularında görülüyor. COSEWIC verilerine göre 97 santimetreye kadar büyüyebilen bu türler, karides ve küçük balıklarla besleniyor.

TATLI SU İNCİ MİDYELERİ (MARGARITIFERA MARGARITIFERA)

Nehir ve akarsularda yaşayan bu çift kabuklular, suyu filtreleyerek beslenirler. Avrupa ve Kuzey Amerika’da yaygın olarak bulunurlar. WWF’ye göre bilinen en yaşlı tatlı su inci midyesi 280 yıl yaşamıştır. Düşük metabolizmaları, bu olağanüstü ömürlerinin temel nedenlerinden biridir.

Ne yazık ki tür, IUCN'ye göre, yaşam alanlarının bozulması gibi insan kaynaklı sebepler yüzünden nesli tükenme tehlikesi altındadır.

GRÖNLAND BALİNALARI (BALAENA MYSTICETUS)

Bilinen en uzun yaşayan memeliler olan Grönland balinalarının ömrü kesin olarak bilinmese de, avlanan bireylerde bulunan taş zıpkın uçları, onların 200 yıldan fazla yaşayabileceğini doğruluyor.

Bu balinaların ERCC1 adlı bir gen mutasyonu sayesinde DNA hasarlarını daha etkili onarabildiği ve bu durumun onları kanserden koruduğu biliniyor. Ayrıca PCNA geninin ekstra bir kopyası, hücre yenilenmesini destekleyerek yaşlanmayı yavaşlatıyor olabilir.

TÜP SOLUCANLARI (ESCARPIA LAMINATA)

Derin denizin soğuk ve sabit ortamında yaşayan tüp solucanları, oldukça uzun ömürlüdür. The Science of Nature dergisinde 2017’de yayımlanan araştırmaya göre bu türler ortalama 200 yıl, bazı bireyler ise 300 yıldan fazla yaşayabilir. Avcı baskısının az olması, onların bu kadar uzun süre hayatta kalmasına yardımcı olur.

GRÖNLAND KÖPEKBALIKLARI (SOMNIOSUS MICROCEPHALUS)

Arktik ve Kuzey Atlantik sularında yaşayan Grönland köpekbalıkları, 7,3 metreye kadar büyüyebilir ve balıkların yanı sıra fok gibi deniz memelilerini de avlar.

2016 yılında Science dergisinde yayımlanan göz merceği yaş tayini araştırması, bu türün 272 yıl veya daha fazla yaşayabileceğini; bazı bireylerin ise 500 yaşına yaklaşmış olabileceğini gösteriyor. Bu bulgulara göre Grönland köpekbalığı, dünyanın en uzun yaşayan omurgalısıdır.

OKYANUS QUAHOG İSTİRİDYELERİ (ARCTICA ISLANDICA)

Kuzey Atlantik’te yaşayan bu tuzlu su istiridyeleri, listedeki en uzun ömürlü çift kabuklulardır. 2006’da İzlanda açıklarında bulunan bir bireyin 507 yaşında olduğu belirlendi. Bu istiridye, doğduğu dönemde Çin’de Ming Hanedanlığı hüküm sürdüğü için “Ming” adı verilmiştir.

MERCANLAR

Mercanlar tek bir canlı değil, genetik olarak özdeş polip kolonilerinden oluşan canlı yapılardır. Bu yüzden yaşları, koloni içindeki nesillerin ortak ömrünü ifade eder. Derin su siyah mercanları (Leiopathes sp.) özellikle uzun ömürlüdür. Hawaii açıklarında bulunan bazı siyah mercanların 4.265 yaşında olduğu tespit edilmiştir.

SÜNGERLER

Mercanlar gibi koloniler hâlinde yaşayan süngerler, binlerce yıl hayatta kalabilir. Cam süngerleri bu grubun en uzun yaşayan üyeleridir. Chemical Geology dergisinde 2012’de yayımlanan bir çalışmaya göre Monorhaphis chuni adlı bir cam süngeri yaklaşık 11.000 yaşındadır. Diğer sünger türlerinin bundan bile daha uzun yaşayabileceği düşünülüyor.

DEV KAPLUMBAĞALAR

Galapagos kaplumbağaları uzun ömürleriyle meşhurdur. Esaret altında yaşamış olan en ünlü birey Adwaita, öldüğünde 250 yaşın üzerinde olduğu tahmin edilen bir dev kaplumbağaydı.

MAKAVLAR

Mavi-Sarı Makav (Ara ararauna) ve Kızıl Makav (Ara macao) gibi türler, uygun bakım sağlandığında esaret altında 100 yıldan fazla yaşayabilir. Zekâları ve insanlarla kurdukları güçlü bağlar, uzun ömürlerine katkı sağlar.

Görsel Kaynak: shutterstock