İki volkan 4 milyar yıl önce Mars’ı etkileyen “buz kristali yağmuru”na neden oldu

Mars’ın kutup bölgelerinde buz olduğu uzun zamandır biliniyor. Ancak Mars yörüngesindeki araçların ekvatora yakın bölgelerde yüksek hidrojen seviyeleri tespit etmesi, bu bölgede de buz olabileceğini düşündürüyor.

Arizona Eyalet Üniversitesi’nden Saira S. Hamid ile Amanda B. Clarke ve NASA’nın Jet Propulsion Laboratory’sinden Laura Kerber’in önderliğindeki araştırma, buzul izlerinin oluşumuna dair en makul varsayımı ortaya koyuyor. Bu senaryoya göre, Mars’ın eski jeolojik dönemlerinde Apollinaris Mons ve Syrtis Major adlı iki aktif volkan; o dönemde Mars atmosferi daha yoğun ve gezegenin yüzeyi daha nemli iken, devasa su buharı patlamaları üretmiş olabilir. Volkanlar, yaklaşık 400 trilyon kilogram suyu buhar hâline getirip yükseltmiş olabilirler.

Buhar, 45 kilometre yüksekliğe kadar çıkmış; soğuyunca da geniş alanlara “buz kristali yağmuru” olarak düşmüş. Bu yağışın günlük miktarının 0,5 metre buz kadar olduğu düşünülüyor. Bu sayı, Dünya’daki en aşırı buz fırtınalarına eşdeğer düzeyde. Bu şekilde oluşan buz tabakaları bazı bölgelerde 5 metre kalınlığa kadar ulaşmış olabilir. Zamanla bu buz, volkanik kül ile karışarak gözenekli bir yapı oluşturmuş; bu yapı, buzun milyonlarca yıl boyunca yüzey altında korunmasına izin vermiş olabilir.

Araştırma ayrıca volkanik buharla birlikte atmosfere yayılan sülfürik asit (H₂SO₄) aerosol parçacıklarının, Güneş ışınlarını yansıtıcı etkisiyle Mars’ta geçici bir “volkanik kış” yaratarak gezegenin ortalama sıcaklığını 10 Kelvin kadar düşürmüş olabileceğini de ileri sürüyor. Bu düşük sıcaklık ortamı, daha da soğuk bir iklimi koruyarak buzul tabakalarının çözünmesini önlemiş olabilir.

Bu hipotez, Mars’ta ekvator bölgelerinde buz kalıntılarının neden hâlâ yer altında korunabildiğini açıklamak için önemli bir model sunuyor. Eğer bu model doğruysa, gelecekte Mars’a yapılacak insanlı görevlerde bu buz bölgeleri (özellikle ekvator çevresinde) önemli kaynak alanları olabilir çünkü bu bölgeler kutuplara kıyasla daha erişilebilir konumlar. Ayrıca, volkanik ve su şartlarının kesiştiği bölgeler, geçmiş mikrobiyal yaşam için uygun çevreler oluşturmuş olabileceği için astrobiyoloji açısından da dikkat çekici.