Geçen yıl 121 bin 67 bebek hayata erken başladı

Dünyada ve Türkiye'de pek çok bebek gebelik süreci tamamlanmadan, beklenen zamandan önce yani prematüre doğuyor.

Normal gebelik süresi 40 hafta olmasına rağmen bebekler 37 haftadan daha önce doğarsa prematüre bebek olarak kabul ediliyor. Doğum ne kadar erken olursa, sağlıkla ilgili riskler de o kadar artıyor.

Prematüreliğin nedenleri incelendiğinde, bunların önemli bir bölümünün yüksek riskli gebeliklerden kaynaklandığı görülüyor. Ayrıca küçük ya da ileri yaşta gebelik, sık doğum, gebelikler arası aralığın kısa olması, çoğul gebelikler, enfeksiyon, kronik hastalıklar, tütün ve bağımlılık yapıcı madde kullanımı, çevresel ve genetik faktörler, yetersiz beslenme ve yetersiz gebelik bakımı gibi nedenlerle prematüre bebek doğurma riski artıyor.

Bu nedenlerle doğum öncesi bakımın nitelik ve niceliği büyük önem taşıyor. Özellikle riskli gebeliklerin uygun şekilde takip edilmesi ve acil durumlarda uygun müdahalelerin yapılması ve aynı şekilde yenidoğan döneminden başlanarak bebeklerin yakından takip edilmesi pek çok anne ve bebeğin hayatını kurtarıyor.

Doğum öncesi bakım hizmetlerinin içerisinde, anne adaylarının yakın takibi, tetanosa karşı bağışıklama, destekleyici demir ve mikrobesin destekleri, yeterli iyot alımının teşvik edilmesi, dengeli bir şekilde protein ve enerji tüketiminin sağlanması, gebelikteki enfeksiyonların tespiti ve tedavisi, kan basıncı kontrolü, emzirme eğitiminin gebelikte verilmesi yer alıyor.

Çoğul gebeliklerde de genellikle erken doğum yaşanıyor. Bebek sayısı arttıkça gebelik süresi kısalıyor.

Erken doğumun nedeni, rahim içi hacmin büyümesi ve doğum kanalının genişlemesi olarak gösteriliyor.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre, dünya genelinde 2020'de 13,4 milyon bebek (her 10 bebekten 1'i) prematüre olarak doğdu, ülkelerin prematüre doğum oranları ise yüzde 4-16 arasında kayıtlara geçti.

Bakanlık verilerine göre, Türkiye'de 2024 yılında 121 bin 67 bebek hayata erken başladı. Doğan prematüre bebeklerin doğum haftasına bakıldığında, bebeklerin yüzde 3,4 ü "çok küçük prematüre" (28 hafta altı), yüzde 7,1'i "küçük prematüre" (28-31 hafta), yüzde 89,5'i ise "sınırda prematüre" (32-36 hafta) olarak dünyaya geldi.

Erken doğum komplikasyonları, dünya genelinde de 5 yaş altı ölümlerin en önemli nedeni olmayı sürdürüyor.

Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye'de de her yıl kolay incinebilir çok sayıda prematüre bebek dünyaya geliyor. Bu bebekler organ ve doku sistemleri yeterince gelişmeden doğdukları için normal sürelerinde doğmuş olan bebeklere göre öğrenme ve davranış bozuklukları, serebral palsi, algısal eksiklik, enfeksiyonlar ve kronik hastalıklar açısından daha yüksek risklere maruz kalıyor.

Ayrıca prematüre bebek aileleri, duygusal, tıbbi ve mali sorunlarla başa çıkmak zorunda kalıyor. Ancak, prematüre bebeklerin hem birey olarak kendisine hem ailesine hem de topluma yansıyan bu problemlerinin önemli bir kısmı, alınacak tedbirlerle ve uygun müdahalelerle önlenebiliyor.

Gebelik planlandığında ve gebelik boyunca kontrollerin düzenli olarak yaptırılması, gebelik süresince bağımlılık yapıcı maddelerin kullanılmaması, ilaç kullanımlarının mutlaka hekim kontrolünde yapılması, yeterli ve dengeli beslenmeye dikkat edilmesi, sağlıklı hayat akademilerinin bünyesindeki bebek akademilerine ya da gebe bilgilendirme sınıflarına katılım, sağlıklı bir gebelik geçirmek için önem arz ediyor.

Bununla birlikte, erken doğumun bir hastalık olarak algılanmaması gerektiği, prematüre bebeklerin de normal bir gelişim süreci geçirebilecek üretken ve sağlıklı bir yaşam kapasitesine sahip oldukları, bu kapasiteyi kendi başlarına harekete geçirme yeteneğine henüz sahip olmadıkları belirtiliyor.

Prematüre bakımı konusunda ailelere, sağlık çalışanlarına ve politika yapıcılara büyük sorumluluklar düşüyor. Dünya ile birlikte Türkiye'de de prematüre bakımında bilgi ve teknolojik gelişmelere paralel olarak bu bebeklerin yaşatılması ve sağlıklı bireyler olarak topluma kazandırılması sağlanıyor.